KULESHOV EFEKTİ

Sinemada montaj, farklı sahneleri bir araya getirip bir film oluşturmaktan çok daha fazlasıdır. Çünkü montaj ile birlikte farklı anlamlara sahip sahnelerle bambaşka anlamlar ortaya çıkarıla bilinmektedir. Bu durumun en eski ve en önemli örneği ise Kuleshov deneyidir.

Kuleshov, sinemada her planın kendinden önceki ve sonraki planla birleşerek yeni ve farklı bir anlam kazanacağını düşünmektedir. Bunun üzerine ise bir deney gerçekleştirmiştir.

Çarlık Rusya döneminin öne çıkan oyuncularından biri olan İvan Mujukin’in yüzünün aynı çekimini sırasıyla masada duran bir kâse çorbadan, tabutta yatan ölü bir çocuktan ve güzel bir kadının görüntüsünden sonra kurgu ile eklemiştir. Bu sahneleri izleyenler Mujukin’in yüz ifadelerinden sırasıyla açlık, üzüntü ve cinsel istek duyduğunu gözlemlemiştir. Fakat aslında 3 sahnede de Mujukin’in aynı yüz ifadesi kullanılmıştır.

Bu deney aslında bir devrim niteliğinde olmuş ve sinemanın günümüz noktasına ulaşmasında en temel katkılardan birini sağlamıştır. Belki de sinemanın büyüsünü oluşturmuştur. Çünkü bu şekilde farklı anlamlar yaratmanın yanında izleyicinin duygu ve düşüncelerini kontrol edip yön vermek, sinemanın anlatım dilinin genişlemesine ve derinleşmesine yol sağlamıştır.

Kuleşov, hayatının son yıllarında verdiği bir röportajda, "Evet, bir rastlantı sonucu ortaya çıktı. Ama aynı zamanda bu bir zorunluluktu. Çünkü sinemanın artık dört başı mamur bir sanat formu olarak ortaya çıkmasının zamanı gelmişti. Talihin bir cilvesi, bana kısmet oldu." demiştir.